حدیث نگاره

طالب توأم، تو را دوست می‏دارم و صفای تو را ارج می‏ نهم ، بدینسان اگر مهر بر این اساس توجیه شود، وسیله خوبی برای ایجاد مهر و محبت بین زوجین و عاملی قوی برای انس و الفت است اما متاسفانه مهرهای سنگین به تازگی معمول شده و همچون سدّی در برابر تشکیل خانواده قرار گرفته است؛ در حالی که هر عقل سلیمی شهادت می دهد که مهریه های زیاد علاوه بر اینکه ضامن خوشبختی نیست بلکه موجب استرس زوجین و حرکت در مسیر از هم گسیختگی زندگی و برانگیخته شدن وساوس نفسانی و مادی گرایانه است .

جالب اینجاست که وقتی بزرگی آنرا گوشزد می کند به او خرده گرفته و می گویند « ای آقا ! مهریه را کی داده کی گرفته؟!» و با کمال تأسف این سخن عوامانه و جاهلانه به غلط در بین مردم رایج شده و بدون آنکه به عاقبت مهریه های سنگین بیاندیشند همواره آنرا سرلوحه تصمیمات خویش قرار می دهند در حالی که آنچه در فقه و قوانین اسلامی آمده این است که زوج به پرداخت مهریه الزام دارد و مهریه از دیون(بدهی مالی) او محسوب می گردد حتی بعضی از فقها داشتن قصد پرداخت مهریه از سوی شوهر در حین عقد را از شرایط صحّت عقد ازدواج می دانند .  در قرآن کریم می‏خوانیم: « وَآتُواْ النَّسَاء صَدُقَاتِهِنَّ نِحْلَهً فَإِن طِبْنَ لَکُمْ عَن شَیْءٍ مِّنْهُ نَفْسًا فَکُلُوهُ هَنِیئًا مَّرِیئًا » ؛ در کمال رضایت قلبى و طیب خاطر ، مهر زنان را به آنان بپردازید و اگر چیزى از آنرا با رضایت خاطر به شما ببخشند آن را حلال و گوارا مصرف نمایید ». (نساء: ۴) در این آیه از مهر به «صَدُقه» یاد کرده است و صدقه از ماده صدق است، و بدان جهت به مهر، صداق یا صدقه گفته می‏شود که نشانه حسن نیت ، صداقت و راستین بودن علاقه مرد به زن است .

اسلام به کم بودن مهریه سفارش کرده و آن را امری مستحب دانسته و لازم میداند مقدار مهر زنان به گونه‏ ای باشد که مرد بتواند با آسودگی خاطر و رضایت قلبی آن را بپذیرد؛ امام صادق(علیه السّلام) نیز فرموده : «همانان از برکت زن، کم بودن مهریه‏ اش و از بدیُمنی او، زیادی مهرش است». وسائل الشیعه، ج ۲۱، ص ۲۵۴

همان گونه که کم بودن مهریه در احادیث نشانه برکت و خوش یُمنی زن در خانه مرد شناخته شده و موجب بالا رفتن ارزش معنوی او می‏شود ، سنگینی مهر نیز نکوهش گردیده و از آن با عنوان بدیُمنی و شومی زن نام برده شده ،  پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله می‏فرماید: «شومی و بدقدمی زن، به سنگین بودن مهر اوست». وسائل الشیعه، ج ۲۰، ص ۲۵۵

امیرالمومنین علی(علیه السّلام) می‏فرمایند: «مهریه زنان را گران و سنگین نکنید که دشمنی در پی خواهد داشت». وسائل الشیعه، ج ۲۰، ص ۲۵۶.

بی‏ گمان برخی از مردم که مهریه سنگین را پیشنهاد می‏دهند، گویا نوعی وثیقه مالی می‏ ستانند تا به گمان خود، زن در برابر مشکلات احتمالی بیمه شود و خاطرش آسوده گردد؛ در حالی که تجربه نشان داده هرگز این گونه وثیقه‏ های مالى، به تنهایی بر پایداری و استواری روابط زناشویى توانا نبوده و هیچ وثیقه اى، به پای وثیقه اخلاقی نمی ‏رسد؛ وثیقه‏ ای که اگر در مرد وجود داشته باشد، خوشبختی زن در آینده تأمین است گر چه مهریه‏ اش اندک باشد.

پس نباید به ازدواج نگاه معامله یا تجارت داشته باشیم و بدانیم که مهریه سنگین گرفتن برای دختر ، نشانه ارج نهادن و احترام بیشتر به دختر نیست بلکه بالعکس این بی ‏احترامی به دختر است و گویا داریم با او معامله کالا می کنیم حال آنکه شأن دختر و زن اجلّ از این مسائل است .

شهید مطهری در این باره میگوید : آیا علت اینکه پیامبر برای زنان خود مهر قرار می‏داد، این بود که می‏خواست به آنها در مقابل خودش وثیقه مالی بدهد؟ و علت اینکه در ازدواج علی(علیه السّلام) و فاطمه(سلام الله علیها) مهر قرار داد، این بود که می‏خواست برای فاطمه(سلام الله علیها) در مقابل علی(علیه السّلام) یک وثیقه مالی و وثیقه اطمینان فکری بگیرد؟ اگر چنین است، پس چرا پیغمبر اکرم(ص) زنان را توصیه کرد که متقابلاً مهر خود را به شوهر ببخشند و برای این کار پاداش‏ها ذکر کرده است؟